Polenweg w Szwajcarii

Polenweg lub Polenstrasse to nazwy nadane w Szwajcarii ścieżkom leśnym, drogom polnym i drogom, które zostały zbudowane lub rozbudowane przez internowanych żołnierzy 2. Dywizji Strzelców Polskich podczas II wojny światowej.

Pomnik ku pamięci internowanych Polaków w Szwajcarii koło Rickenbach BL(Pomnik ku pamięci internowanych Polaków w Szwajcarii w okolicach Rickenbach w Kantonie Basel; Źródło: Wikimedia)

 

Historia Polenweg

W czasie niemieckiej ofensywy na zachodzie na początku czerwca 1940 roku 2. Polska Dywizja Strzelców Piechoty pod dowództwem Bronisława Prugar-Ketlinga została wysłana w celu wsparcia francuskiej 8. Armii w rejon Belfort. Po odcięciu od zaopatrzenia 19. i 20. czerwca 1940 roku, od 12 000 do 13 000 polskich żołnierzy 2. Dywizji Strzelców przekroczyło granicę szwajcarską na południe od Ajoie, aby uniknąć pojmania.

Żołnierze ci zostali internowani w Szwajcarii zgodnie z konwencją haską. Po nieudanej próbie skoncentrowania Polaków głównie w obozie koncentracyjnym w Büren an der Aare, zostali oni rozlokowani w całym kraju. Od 1941 roku w całej Szwajcarii powstały obozy barakowe, w których internowano Polaków do grudnia 1945 roku.

tablica

(Tablica z Polenweg z 1942r. Źródło: Wikimedia)

Internowani Polacy głównie pracowali grupami dla obrony kraju, infrastruktury (budowa dróg i mostów, osuszanie bagien i terenów podmokłych) oraz w rolnictwie. Łącznie zbudowano 450 kilometrów dróg, mostów i kanałów. 

W całym kraju pomniki i tablice pamiątkowe upamiętniają pobyt internowanych polskich żołnierzy. Po zakończeniu wojny, około 500 Polaków osiedliło się w Szwajcarii i otrzymało później obywatelstwo. Jednym z nich był Jerzy Rucki, który napisał książkę o czasie internowania.

Muzeum Polskie w Rapperswilu wraz z biblioteką zajęło się kulturalną i edukacyjną opieką nad internowanymi.

 

Przykłady dróg i projektów

W kantonie Argowia

Tablica z Polenweg 
(Tablica upamiętniająca Polenweg przy jeziorze Egelsee jako część pozycji obronnych nad rzeką Limmat; Źródło: Wikimedia)

  • Polenstrasse (Thalheim) w Thalheim
  • przy jeziorze Egelsee
  • Polenstrasse w Oeschgen

 

W kantonie Gryzonia

  • wzdłuż Tylnego Renu, między Domat/Ems a Rothenbrunnen
  • w Passugg, między Chur a Churwalden
  • w dolinie Safiental/Tomülpass oraz na ścieżce przy Güner Lückli. Droga na przełęcz Tomül została wzmocniona przez internowanych Polaków po stronie Safier do Alp Tomül i dostosowana dla lekkich pojazdów silnikowych.
    Ta akcja służyła zabezpieczeniu przełęczy San-Bernardino przez przejścia Safierberg i Valserberg do Doliny Renuwald.
  • w Trin, z Alp Mora do Bargistal.
  • od Ilanz do Tavanasa, po prawej stronie Tylnego Renu.

 

W kantonie Obwalden

Tablica Polenweg

(Napis z Polenweg w Alpnach–Mueterschwanderberg; Źródło: Wikimedia)

We wrześniu 1941 roku polscy internowani z obszaru Frauenfeld zostali przeniesieni do Obwalden. Dołączyli do nich Włosi, a w 1945 roku, tuż przed końcem wojny, także Rosjanie. 
Pod koniec 1943 roku kanton gościł 1150 Polaków i 1900 Włochów. Polacy wznieśli polską kaplicę w Giswil.

Zrealizowano następujące projekty: 

  • Polenstrasse w Sachseln, od Sarnen (Riedli, Flüelistrasse) do Flüeli-Ranft (Allmend) 
  • Polenstrasse z Alpnach,
  • most Eichibrücke przez Allmendli i przez Kernwald (gmina Kerns) do Ennetmoos
  • Polenweg z Alp Wängen (gmina Alpnach) na zachód przez Rickmettlen do Steinstössi,
  • droga Glaubenbielenstrasse,
  • droga do przełęczy Sattelpass,
  • droga wysokościowa Glaubenbielen–Sattelpass–Glaubenberg,
  • początkowy odcinek nowej drogi Riedacher do Mettlen i droga Kilchweg
  • lewobrzeżna droga nad jeziorem Sarnersee Wilerbad – Forst – Oberwilen,
  • droga Glaubenberg,
  • poszerzenie drogi między Kerns a Flüeli-Ranft przez Most Wysoki i drogę Etschistrasse do Siebeneich

 

W kantonie Zürych 

W czasopiśmie Zeitlupe z roku 1975 można znaleźć następujący wpis: "W trakcie drugiej wojny światowej pojawiła się potrzeba utworzenia drogi przez las z Oberegg do Scheidegg, aby umożliwić przechodzenie turystom i narciarzom. Z budżetem w wysokości 800 franków i zaangażowaniem trzydziestu Polaków internowanych w Szwajcarii zabrano się do pracy z łopatami i kilofami, budując w ciągu czternastu dni «Polenweg». Dopiero gdy wszystko było gotowe, nadleśniczy dowiedział się o tej nowo wybudowanej drodze, której by prawdopodobnie nie zatwierdził. Ale ponieważ służyła ona społeczeństwu, władze kantonów ostatecznie wydały zgodę."

Inne projekty:

  • na Uetlibergu od przystanku SZU Ringlikon do ulicy Arthur-Rohn
  • na Alp Scheidegg
  • Polenweg w Kloten
  • Polenstrasse w Glattfelden